CTRL+S. Альманах пра культурную спадчыну

Змест

CTRL +S — 2024-07-26

***

Гісторыя больш, чым здаецца: захаванне культурнай спадчыны у Беларусі

Stsiapan Stureika — 2024-07-26

Мэта артыкула дацэнта ЕГУ Сцяпана Стурэйкі — паставіць маштабную задачу вывучэння гісторыі захавання культурнай спадчыны ў Беларусі. Гэтая гісторыя здольная даць ключ да разумення нацыянальных працэсаў, якія адбываліся ў савецкай рэспубліцы, пачынаючы з 1960-х гадоў. Акрамя таго, гэтая гісторыя дазваляе выявіць унутраную логіку развіцця сектара спадчыны ў Беларусі, параўнаць яе з аналагічнымі працэсамі і выклікамі, з якімі сутыкаюцца прафесіяналы ў іншых еўрапейскіх краінах. Нарэшце, зварот да гісторыі спадчыны — добры спосаб пераадолець нацыянальныя комплексы і паказаць, што нам ёсць чым ганарыцца.

Незваротнае: ідэі і практыкі захавання гістарычнага цэнтра Мінска ў 1980-х гадах

Siarhej Chareuski — 2024-07-26

Артыкул вядомага мастацтвазнаўцы і выкладчыка ЕГУ Сяргея Харэўскага прысвечаны гісторыі рэстаўрацыйнага руху ў Мінску 1980-х гадоў. Аўтар дэманструе, як да канца 1970-х гадоў расце разуменне каштоўнасці гарадскіх структур і змяняецца стаўленне да іх. З-за недахопу вопыту беларускія архітэктары і рэстаўратары эфектна стварылі новы, рамантычны вобраз Мінска. Іх ідэі набылі асаблівую папулярнасьць сярод мастакоў і паэтаў, узмацніўшы грамадзкую настальгію па «старым Менску». 1990-я гады і рэальная практыка рэстаўрацыйных работ разбурылі ілюзіі і выявілі ўтапічнасць грамадскіх чаканняў.

Традыцыйная культура беларусаў: удалы праект культурнай спадчыны Беларусі, інструменталізаваны этнаграфіяй

Stsiapan Zakharkevich — 2024-07-26

Артыкул дацэнта ЕГУ Сцяпана Захаркевіча прысвечаны працэсу станаўлення паняцця «беларуская традыцыйная культура» як элемента культурнай спадчыны Беларусі. На шырокім гістарычным фоне аўтар паказвае станаўленне, развіццё і замацаванне ідэі традыцыйнай культуры як асноватворнага элемента беларускага нацыянальнага праекта. Непасрэдны і дзейсны ўдзел у гэтым прымалі як акадэмікі, інтэлектуалы і дзеячы народнай культуры, так і палітыкі і грамадскія дзеячы. Такім чынам, артыкул адкрывае дыскусію аб прыродзе беларускай культуры і месцы ў ёй этнаграфічнага кампанента.

Утапічныя ландшафты савецкага: асаблівасці і лёс

Rasa Čepaitienė — 2024-07-26

Артыкул прафесара ЕГУ Расы Чэпайтэне аналізуе канцэпцыю і асаблівасці савецкага сімвалічнага ландшафту. Гэты ландшафт уключае не толькі відавочныя прыкметы савецкай прысутнасці, такія як помнікі і іншыя ідэалагічныя дамінанты, але і звычайную тыпавую архітэктуру былых савецкіх гарадоў, прамысловых раёнаў і горадабудаўнічых збудаванняў. Вялікая ўвага надаецца вывучэнню яго выкарыстання пасля распаду СССР у палітычных мэтах. Але палітычная інструменталізацыя рэшткаў савецкай эпохі — далёка не адзіная магчымасць яе паўторнага выкарыстання. Артыкул таксама прысвечаны праблемам захавання і адаптацыі савецкай спадчыны да патрэб сучаснасці і пераасэнсавання яе каштоўнасці.

Беларускае лясное бортніцтва: старая традыцыя ў святле сучасных сацыяльных і экалагічных канцэпцый культурнай спадчыны

Ivan Osipau — 2024-07-27

Артыкул захавальніка традыцыі ляснога пчалярства і суаўтара намінацыйнага дасье на ўключэнне гэтага аб’екта культурнай спадчыны ў Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА Івана Осіпава прысвечаны асэнсаванню гэтай шматтысячагадовай традыцыі. Ён даследуе яго шлях ад жыццёва важнага сродка да існавання сельскіх суполак, праз перыяд прамысловай эксплуатацыі і паступовага заняпаду, да яго новага прызнання ў якасці важнага элемента нацыянальнай культуры. Традыцыя пастаянна развівалася і цяпер ідэальна ўпісваецца ў новыя тэндэнцыі экалагічна чыстай ежы, спрыяе падтрыманню ўстойлівых лясных экасістэм і служыць выдатным прыкладам грамадска-арыентаванага падыходу ў сектары спадчыны.

Мова як культурная спадчына і каштоўнасць: парадоксы заканадаўчага рэгулявання

Denis Tyshinsky — 2024-07-27

Артыкул выкладчыка ЕГУ Дзяніса Тушынскага прысьвечаны пытаньню разгляду беларускай мовы як культурнай спадчыны. Беларуская мова з'яўляецца найважнейшым элементам беларускай культуры, але ўзровень яе распаўсюджанасці выклікае заклапочанасць. Насуперак чаканням грамадскасці, у апошнія гады беларускі ўрад прымае заканадаўчыя меры і праводзіць палітыку, накіраваную на далейшае звужэнне выкарыстання беларускай мовы. У артыкуле аналізуецца заканадаўчы вопыт іншых краін і міжнародныя нормы па ахове нематэрыяльнай спадчыны.

Правядзенне Міжнароднага дня помнікаў 18 красавіка – мая прапанова!

Jonas Rimantas Glemža — 2024-07-26

Прафесар Ёнас Глемжа лічыцца бацькам-заснавальнікам амаль усіх буйных ініцыятыў у галіне захавання архітэктурнай спадчыны ў Вільні і Літве за апошнія 40–50 гадоў. Ён таксама быў сведкам і ўдзельнікам шматлікіх важных міжнародных падзей і дыскусій, якія сфарміравалі сучасныя канцэптуальныя рамкі працы з культурнай спадчынай. Сярод шматлікіх аб’ектаў, якія захаваліся дзякуючы яго намаганням, асаблівую каштоўнасць для нас мае комплекс былога кляштара аўгусцінцаў на вуліцы Савічака ў Вільні, дзе знаходзіцца наш універсітэт. Прафесар Глемжа завітаў да нас у цёплы красавіцкі дзень 2022 года якраз напярэдадні Міжнароднага дня помнікаў.

Наш гістарычны шанец – быць прамоўтэрамі ідэй устойлівага развіцця!

Riin Alatalu — 2024-07-27

У ліпені 2022 г. доктар Рыін Алаталу, віцэ-прэзідэнт ICOMOS і старшыня Рады па культурнай спадчыне Эстоніі, прыняла удзел у летняй школе ЕГУ «Культурная спадчына і будучыня». Пры гэтым доктар Алаталу заўсёды падтрымлівае Беларускі нацыянальны камітэт ICOMOS і зацікаўлена ў падтрыманні культурных сувязяў з беларускай грамадзянскай супольнасцю. Мы лічым вялікім гонарам мець зносіны з экспертамі такога міжнароднага ўзроўню. У гэтым інтэрв’ю мы гаварылі пра сучасныя і будучыя выклікі сектара спадчыны, а таксама пра шляхі выхаду гэтага сектара з савецкіх падыходаў да захавання і кіравання спадчынай.

Экалагічны патэнцыял культурнай спадчыны: на шляху да разумення

Polina Lyabiahova — 2024-07-27

Экалагічны патэнцыял спадчыны абмяркоўваўся падчас летняй школы «Культурная спадчына і будучыня», якая праходзіла ў ЕГУ ў ліпені 2022 г. Нягледзячы на рост колькасці публікацый на гэту тэму сёння, уся тэма застаецца не толькі новай, але нават экзатычнай у беларускіх дыскусіях аб клімаце і культуры. Каб ліквідаваць гэты прабел, удзельнікі тэматычнай групы «Спадчына і экалогія» паспрабавалі прааналізаваць палажэнні новага праграмнага дакумента «Зялёная кніга Еўрапейскай культурнай спадчыны», падрыхтаванага Europa Nostra і ICOMOS у 2021 г. Гэты тэкст падрыхтаваны выпускніцай магістарскай праграмы ЕГУ Палінай Лябіхавай, выступае ў якасці дайджэста, у якім абагульняюцца асноўныя ідэі і прапановы па змяненні сітуацыі, выкладзеныя ў згаданым дакуменце.

Спадчына і супольнасці: актуалізацыя сацыяльнага патэнцыялу культурнай спадчыны ва ўмовах несвабоды

Natallia Zdanevich — 2024-07-27

Рэалізацыя сацыяльнага патэнцыялу спадчыны і яе выкарыстанне для рэкламнага афармлення сацыяльных праблем з'яўляецца расце тэндэнцыяй у Еўропе. Новыя дзяржавы далучаюцца да «Канвенцыі Фаро» і бяруць на сябе адказнасць за ўцягванне суполак у кіраванне мясцовай спадчынай. Паўстае пытаньне: ці гатовыя мы ў Беларусі ўдзельнічаць у гэтых падзеях? Удзельнікі тэматычнай групы «Спадчына і супольнасці», арганізаванай у рамках летняй школы ЕГУ «Культурная спадчына і будучыня», разглядалі розныя аспекты новых тэндэнцый у кантэксце сучаснай беларускай сітуацыі. Наступны тэкст выпускніцы EHU MA Наталлі Зданевіч стаў вынікам гэтай працы.

Спадчына і новы дызайн: кантэкст Беларусі ў 2022 годзе

Alina Kalacheva — 2024-07-27

Паняцці архітэктуры, эстэтыкі і якасці жыцця пастаянна развіваюцца. У 2021 годзе стартавала новая еўрапейская ініцыятыва пад назвай «Новы еўрапейскі Баўхаўз», а ICOMOS падрыхтаваў новыя прынцыпы працы з архітэктурнай спадчынай у Еўропе. Што гэта значыць для нашай спадчыны? Якіх новых рашэнняў чакаць? Удзельнікі тэматычнай групы «Спадчына і новы дызайн», арганізаванай у рамках летняй школы ЕГУ «Культурная спадчына і будучыня», разглядалі розныя аспекты новых тэндэнцый у кантэксце сучаснай сітуацыі ў Беларусі. Наступны тэкст студэнткі бакалаўра ЕГУ Аліны Калачовай — вынік іх працы.

Спадчына і лічбавыя тэхналогіі: cтэрэатыпы і новыя магчымасці

Serj Tubash — 2024-07-27

IT-індустрыя прапануе самыя перадавыя інструменты для вывучэння і кіравання рознымі працэсамі, звязанымі са спадчынай. Як мы можам іх эфектыўна выкарыстоўваць? Якія напрацоўкі ўжо рэалізуюцца і як гэта ўплывае на філасофію нашых адносін са спадчынай? Удзельнікі тэматычнай групы «Спадчына і лічбавыя тэхналогіі», арганізаванай у рамках летняй школы ЕГУ «Культурная спадчына і будучыня», разгледзелі розныя аспекты новых тэндэнцый у кантэксце сучаснай сітуацыі ў Беларусі. Наступны тэкст магістранта ЕГУ Сержа Тубаша — вынік іх працы.

Францыск Скарына: шмат моў, несупыннае перамяшчэнне і адсутнасць праблем з самаацэнкай

Aliaksandr Hrusha — 2024-07-27

Дыскусія аб значнасці спадчыны Францыска Скарыны для нашага часу адбылася на святкаванні 30-годдзя Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта ў кастрычніку 2022 г. «Малая падарожная кніжка» Скарыны была выдадзена ў Вільні 500 гадоў таму і была асветніцкай, культурнай і прадпрымальніцкай праект, які апярэдзіў свой час, натхняючы пакаленні не толькі беларусаў, але і ўсіх дзеячаў культуры Цэнтральнай Еўропы. Дыскусія, у якой бралі ўдзел выкладчыкі ЕГУ і вядомыя беларускія даследчыкі Аляксандр Груша, Сяргей Харэўскі і Аляксандр Калбаска, даследавала жыццё і дзейнасць Скарыны як крыніцу адказаў на сучасныя выклікі.

Навошта гэта ўсё. Утопія і слёзы Старажоўкі

Paulina Skurko — 2024-07-27

Эсэ выпускніцы магістарскай праграмы ЕГУ Паўліны Скурко прысвечана памяці мінскага раёна Старажоўка, дзе захавалася значная сямейная гісторыя Паўліны. Гэты раён, размешчаны ў самым цэнтры Мінска, падвергнуўся маштабнай рэканструкцыі ў савецкі час. Тым не менш, яго жыхары па-ранейшаму захоўваюць моцную эмацыйную сувязь з раёнам. Тэма эмацыйнай прывязанасці асабліва важная, бо эсэ набывае форму рэальных лістоў Паўліны да мужа Андрэя Скурко, беларускага журналіста і медыяменеджара, які быў зняволены палітычным рэжымам Лукашэнкі пасля выбараў 2020 года.

Беатрычэ і Дантэ сёння. Ненавуковыя нататкі сцэнарыста і рэжысёра

Irina Kodiukova — 2024-07-27

Артыкул Ірыны Кадзюковай, беларускай мастачкі, карыкатурысткі, прафесара праграмы ЕГУ "візуальны дызайн", з'яўляецца своеасаблівым пасляслоўем да анімацыйнага фільма "Дантэ Беатрычэ" (2019) аб дзяцінстве і юнацтве сусветна вядомага паэта Дантэ Аліг'еры, рэжысёрам і сцэнарысткай якога яна была. Важна, што акрамя творчай вытворчасці Ірына Кадзюкова таксама вядзе курс "Артэфакты візуальнага дызайну: Фларэнцыя", накіраваны на сувязь студэнтаў ЕГУ з еўрапейскімі культурнымі сталіцамі.

Спампаваць альманах цалкам

CTRL +S — 2024-07-27

***

Купіць папяровую версію

CTRL +S — 2024-07-27

Купіць папяровую версію выпуска магчыма ў Бібліятэцы ЕГУ (г. Вільнюс) па адрасу вул. Савічаўс, 17, 1 паверх, 111 аўд. Наяўнасць экзэмпляраў можна ўдакладніць па пошце library@ehu.lt або ctrl.s@ehu.lt

Рэжым працы Бібліятэкі ЕГУ можна ўдакладніць па спасылцы: https://be.ehu.lt/navuka/bibliyateka/